Having completed his undergraduate in Architecture Department at the State University of New York, where he was accepted with an international student achievement scholarship; Burak Pekoğlu, who received his master’s degree from Harvard University’s Faculty of Architecture (Graduate School of Design), has many award-winning projects shaped by his innovative design approach. He continues to realize his inspiring works in his design and research-oriented studio BINAA (Building Innovation Arts Architecture) in Istanbul. He aims to combine the experiences he gained in the international offices he has worked with the potentials that are open to discovery in Turkey and to be fed from different perspectives by bringing together talented designers. We talked to Burak Pekoğlu about his career journey, current projects, and experiences with natural stone materials.
How did your relationship with natural stone begin and continue in
your architectural journey?
Burak Pekoğlu: In my practical life after school, my adventure with natural stone
formed the basis for establishing my own professional office. I have been in
the USA for about 10 years, 7 years of which I studied architecture at the
State University of New York, and 3 years of my master’s degree at Harvard.
There is an architectural education in the USA where materials and applications
are integrated. We were lucky in that regard. I had the opportunity to get to
know different materials at school. After that, I worked with wood, metal, and
stone by drawing and cutting.
If you compare architectural education in Turkey and the USA, what
would you say?
BP: One of the shortcomings in Turkey is that we don’t learn enough
about material knowledge while drawing something in schools. I think such an
infrastructure or training program is missing here. While drawing something in
the workshop in the USA, you learn how to cut something from the first grade.
Drawing by hand and applying it with materials is very important in basic
architectural education. Everything has become digital, especially in Turkey,
but it is very dangerous for students to start education entirely with a
computer screen. Since basically there is no physical drawing and brain
coordination and they cannot recognize the material by cutting and measuring,
the student starts their career with these deficiencies in practical life.
How and in which phases does the design process take place in your
office? Can you tell us about your team structure? What division of labor do
you work with?
BP: BINAA is a dynamic, youthful office with a studio culture. We are
like a school built on the formation of collective consciousness. In fact, we
are a design and R&D office that strives to learn something from each job
and transfer it to the next job. We want to learn both ourselves and we want to
combine this with our environment, industry and stakeholders and share it with
students. BINAA is not just an ordinary architectural office; it is also an
office that produces information, does research on details and different
applications, puts it on what it does in different ways in each project and
wants to share its productions. Our intention is to produce international
projects with the right teams. That’s why we are a team that works hard for the
right thing by seriously researching how we mobilize the work with the right
team, and how we work with the employer while doing a job. I can say that we
have reached a good point both locally and internationally. We can give all our
fight in digital, make a simulation, set the application and then transfer all
the components there with their details to the application. I can say that
there is a serious orchestration, know-how and reflexive accumulation there. As
we get to know new teams, we add them to our library and continue to improve ourselves.
We are not a very big team, we prefer to stay boutique; because we want to do a
small number of projects on a controlled scale. We want to do quality work, not
too much work. That’s why we take a job and internalize it and fight until the
end.
Argül Weave is located in an old textile industrial zone in Bursa,
which was restructured with urban transformation, and the employer wanted the
building to be planned as a leading center for the international textile
industry. Can you tell us about the process of the project?
BP: At that time, after school, I started working in César Pelli’s
office in the USA. While working on a skyscraper project in Malaysia for two
years, a request came from Turkey, on the occasion of an acquaintance. A
textile employer in Bursa requested a concept project for his existing
building. When we met with him, he conveyed that he wanted a natural stone
façade, so the request came with the material. When I wanted a natural stone
facade for the concept project, I was thinking about how to push the limits
with the textile structure, and the idea of a knitted facade design was
developed. Then, when I modeled this knitted 3-dimensional geometric structure
and presented it to him, the employer loved the idea and said, “Let’s do
this!”.
When I received such a demand while I was doing a skyscraper project in Malaysia, I started to think about how I would do it and use natural stone for the first time, and I don’t know the material. When I got stuck on this subject, I consulted with my teacher, Frank Gehry’s ex-partner Edwin Chan; he also referred me to Matthew Fineout. Matthew is an invaluable architect who has worked for Frank Gehry for 10 years and is an expert in geometry. When I talked to him, he liked the concept and the idea very much, he said I would be happy to support him, and we started to solve this project together. I am researching how we can do this job in Turkey, on the one hand we coordinate the drawings and details with Matthew in the USA. Thanks to Matthew, there is a serious know-how behind me, I also have energy and motivation and we started doing this business. This project was a big breaking point for me when I was a newly graduated young architect and I was thinking that we probably wouldn’t be able to do it.
What would you say about the sculptural and dynamic form of the
building that evokes the textile texture? What kind of building technology was
used, especially in the placement of natural stone panels on the facade?
BP: It was a serious process with doing the calculations and details
of the steel construction and anchoring of the stone like this, sketches,
workshops etc. On the other hand, we were investigating with the employer where
we could cut the stone and who could make the detail we wanted. In fact, we went
to the Marble İzmir Fair at that time and they made fun of us that we couldn’t
do this job in Turkey. The more we heard about it, the more ambitious we got
and continued our research. Some of the big companies said that they could do
this job, but they couldn’t realize the details we wanted. Then a company
consisting of a father, son and uncle in Afyon solved our project and made its
model. When we saw that the same detail was made in the photo, we went to Afyon
from the USA. Of course, it was a very difficult job as it was a detail related
to geometry and stone processing. We formed the stone there with a
three-dimensional CNC process, and then we wanted to combine that form in space
geometry with the shape of a wolf’s mouth. Therefore, they used both the machine
and their hands in the assembly, as it was a really compelling detail. I can
say that they are a very talented team that can shape the stone. In that sense,
Argül Weave became a project where crafts and technology came together. We were
making three-dimensional models and drawings accordingly, and we were trying to
produce this work with a different know-how. Because the work was risky, so
when we went to the field, the stones we cut had to fit exactly, like Lego,
with a tolerance of 2 mm. The steel team had to produce the steel from which we
would hang the stones, as we did. Because we are talking about a 200-ton
façade; 60 tons of steel, 150 tons of stones.
The 3D model has been a means of communication for us and I learned this from Matthew, an architect who came from the culture of Frank Gehry. We were trying to implement this work in very limited and primitive conditions in Turkey, with budgetary and difficult means. Our customer, on the other hand, was a textile manufacturer from Denizli named Ali Arpacı. At the end of the day, we somehow modeled it, confirmed the geometries, and the stones began to hang in place. It progressed very slowly, the whole process took 2.5 years. It was our first job in terms of application, but in the end, the form we made in the model emerged exactly. At the end of the day, it turned out to be a truly extraordinary and challenging task. We started to think that if we could do this job in Turkey, we could do other jobs as well, and it was a great source of motivation for me. “Weave” became a project that describes not only the form there but also the process. When we say knitting, we actually knit many things; knowledge, opportunities, mastery, craft, technology… We were able to create a platform where we could bring together different subjects, different teams, communicate through a digital model, and after this project, we have come to a point where we specialize in stone.
What would you say about your design approach? What do you think
are the qualities that make your projects different?
BP: First of all, if I have to emphasize the education side of the
job, my curiosity about materials and how to transfer what I draw to a product,
to production has always pushed me to research. We try to use stone frequently
and in different ways in projects; because natural stone is a really special
material. You have to do the math, framing and calculations of the job
correctly and use it in the appropriate place. There are many parameters in the
stone selection, it is not a standard product. We use the stone outside the
standard with special dimensions. There have been 7-8 projects we have done and
implemented since Argül Weave, and all of them are special projects in terms of
stone used. When we did the Argül Weave project, there weren’t many examples of
this style that combined technology and craft and used stone in a different
way. There were old-style masonry structures. In other words, we did an
international job at that time, and the project was indeed featured in many
publications outside of Turkey. After that, being able to say that we can do
this job in Turkey opened up a potential, and with my own field of interest and
education background, I wanted to be able to do more extraordinary and
visionary works here in Turkey in an international format and transfer them to
both the youth and the sector. Because our duty as designers or architects is
to be a catalyst in a sense; to build a bridge between industry, employer and
design. In this context, I aim to create some new ideas and add different
values to the environment with the projects carried out. Because it is
important for me to do projects that are permanent, adding value to its
environment and providing quality to the user with the details made.
How important is the natural stone that you often choose to use in
your designs, and what is your perspective on this material as an architect?
BP: Stone is a proven material for centuries. I was at a frontline
conference in New York recently; the most talked about materials there were
stone and wood, as they have the lowest carbon emissions. When we look at the
past, and Mimar Sinan, whom I was very inspired by, all his buildings are made
of natural stone, marble and lead. Looking at his mosques, there are 4
materials on the palette of Mimar Sinan; lead, stone, glass and wood. These
materials live for centuries and have proven themselves. Therefore, it is
necessary to use the stone in as many different ways as possible. When we look
at the examples in the past, we are quite backward in this regard. Of course,
they are not very economical materials, but if we solve this with the right
mathematics and feasibility, at the end of the day, we can control the cost in
the long term with a correct and good project. Of course, we have responsibilities
towards the employer right now, if we inflate the cost too much, we cannot do
that job. But with a good calculation and mathematics, we can mobilize this job
and get it approved by the employer.
Which regions’ natural stones do you prefer in your projects, what
are the determining criteria in your selections?
BP: We give priority to local stone in our projects. After Argül
Weave, we have the Serdivan housing project, where we use Denizli travertine
again. In S2OSB, we used Tundra gray marble and Denizli travertine for the
interior floor, basalt for the exterior floor, and specially cut Muğla marble
for the entrance. At the end of the day, it became a quality mosque belonging
to that region, modest and at the same time balancing daylight between interior
and exterior.
It is necessary to use the stone more often
and in different ways. Unfortunately, that culture is weak in our country. We
mainly use artificial, industrial materials. Considering their production
costs, natural stone is a material we would like to use in every project; on
the floor, on the wall, on the facade, and in wet areas. Also, it is necessary
to use the natural stone according to its type and characteristics. It is
necessary to understand and research the stone very well; because each stone
has different performative properties. The stones to be used on the facade and
in the wet areas are different from each other. At this point, it is necessary
to master the material knowledge. As you do business, you reach this reflex and
predictions are formed accordingly.
Finally,
what would you say about your current projects?
BP: We used Denizli travertine together with zinc, again with
three-dimensional CNC technology, on the facade of an apartment we are building
in Nişantaşı. The building seems to play shadows and it communicates with its
surroundings in a different way. Natural stone rotates as a frame in the
building in a sculptural format. With the knowledge we gained there, we will
use travertine in another office project, No 58 in Bostancı, in a fantastic
way, like a relief, with the method we also call carding in three dimensions.
The project has been approved, its implementation will begin; it will also be a
special project that will make a lot of noise. We also have a project in Çeşme
Ovacık where we use recycled local stones from a building and prefer Denizli
travertine for the landscape. In the pastoral sense, it will be a house project
that we built on an olive grove with its landscape and texture.
Mimarlık lisans eğitimini uluslararası öğrenci başarı bursuyla kabul aldığı New York Eyalet Üniversitesi’nde tamamlayan; yüksek lisans derecesini, Harvard Üniversitesi Mimarlık Fakültesi’nden (Graduate School of Design) alan ve inovatif tasarım anlayışıyla biçimlenmiş pek çok ödüllü projeye imza atan Burak Pekoğlu, İstanbul’daki tasarım ve araştırma odaklı stüdyosunda, ilham verici işlerini hayata geçirmeye devam ediyor. Kurucusu olduğu BINAA (Building Innovation Arts Architecture) çatısı altında, çalıştığı uluslararası ofislerde edindiği deneyimleri Türkiye’deki keşfedilmeye açık potansiyellerle birleştirmeyi ve yetenekli tasarımcıları bir araya getirerek farklı bakış açılarından beslenmeyi hedefleyen Burak Pekoğlu ile mimarlık alanındaki kariyer yolculuğunu, güncel projelerini ve doğal taş malzemeyle ilgili deneyimlerini konuştuk.
Mimarlık yolculuğunuzda doğal taşla olan ilişkiniz nasıl başladı ve devam etti?
Burak Pekoğlu: Okuldan sonraki pratik hayatımda mesleki anlamda kendi ofisimi kurmamın altlığını, doğal taşla olan maceram oluşturdu. Amerika’da yaklaşık 10 sene kadar bulundum, 7 senesi New York Eyalet Üniversitesi’nde mimarlık eğitimiydi, 3 sene de Harvard’da yüksek lisansımı yaptım. Amerika’da malzeme ve uygulamanın entegre olduğu bir mimarlık eğitimi var, bizler o konuda şanslıydık. Okulda farklı malzemeleri tanıma fırsatım oldu. Ondan sonra da çizerek, keserek, biçerek malzemeyle; ahşapla, metalle, taşla çalıştım.
Türkiye ve Amerika’daki mimarlık eğitimini kıyaslayacak olursanız neler söylersiniz?
BP: Türkiye’deki eksikliklerden bir tanesi, buradaki okullarda bir şey çizerken onun nasıl kullanılacağını veya malzeme bilgisini yeterince öğrenmiyor olmamız. Böyle bir altyapı veya eğitim programının eksik olduğunu düşünüyorum. Amerika’da atölyede bir şeyi çizerken onun malzemeyle ilişkisini, nasıl kesilip biçileceğini 1. sınıftan itibaren öğreniyorsunuz. Elle çizip malzemeyle uygulamak temel mimarlık eğitiminde çok önemli. Şu an özellikle Türkiye’de her şey dijitalleşti ama eğitime tamamen bilgisayar ekranıyla başlamak öğrenciler için çok tehlikeli bir şey. Temelde fiziksel anlamda çizim ve beyin koordinasyonu olmadığı için ve malzemeyi de keserek, biçerek, ölçerek tanıyamadığı için öğrenci, pratik hayatta da bu eksiklerle beraber başlıyor mesleğe.
Ofisinizde tasarım süreci nasıl ve hangi aşamalarla gerçekleşiyor? Ekip yapınızdan bahseder misiniz? Nasıl bir iş bölümü ile çalışıyorsunuz?
BP: BINAA, dinamik, gençlere sorumluluk veren ve stüdyo kültürü olan bir ofis. Kolektif bir bilincin oluşması üzerine yapılaşan bir okul gibiyiz. Her yaptığımız işten bir şey öğrenme ve bunu bir sonraki işe aktarma çabasında olan bir tasarım ve ar-ge ofisiyiz aslında. Hem kendimiz öğrenmek istiyoruz hem de çevremizle, sektörle ve paydaşlarla bunu birleştirmek, öğrencilerle paylaşmak istiyoruz. BINAA sadece sıradan bir mimarlık ofisi değil; aynı zamanda bilgi üreten, detay ve farklı uygulamalar üzerine araştırma yapan, her projede farklı şekillerde yaptıklarının üzerine koyan ve üretimlerini paylaşmak isteyen bir ofis. Niyetimiz doğru ekiplerle uluslararası nitelikte projeler üretmek. O yüzden bir işi yaparken doğru ekiple işi nasıl mobilize ederiz, işverenle nasıl çalışırızı ciddi anlamda araştırıp gerektiğinde kendimizden de vererek doğru olan için çabalayan bir ekibiz. Hem yerelde hem uluslararası alanda iyi bir noktaya geldik diyebilirim. Bütün kavgamızı dijitalde verip, bir simülasyon yapıp, uygulamayı oturtup sonra oradaki tüm bileşenleri detaylarıyla beraber uygulamaya aktarabiliyoruz. Orada da ciddi bir orkestrasyon, know-how ve refleksif birikim var diyebilirim. Yeni ekipleri tanıdıkça onları da kütüphanemize katıp kendimizi geliştirmeye devam ediyoruz. Çok büyük bir ekip değiliz, butik kalmayı tercih ediyoruz; çünkü az ve öz sayıda, kontrollü ölçekte proje yapmak istiyoruz. Çok fazla iş değil, nitelikli iş yapmak istiyoruz. O yüzden de bir işi alıp özümseyip sonuna kadar savaşıyoruz.
Argül Weave Bursa’da kentsel dönüşümle yeniden yapılandırılan eski bir tekstil sanayi bölgesinde yer alıyor ve işveren de yapının uluslararası tekstil endüstrisi açısından öncü bir merkez olarak planlanmasını arzu ediyormuş. Projenin oluşum sürecini biraz anlatır mısınız?
BP: O dönem okuldan sonra Amerika’da César Pelli’nin ofisinde çalışmaya başlamıştım. İki sene boyunca Malezya’da bir gökdelen projesinde çalışırken Türkiye’den bir talep geldi, bir tanıdığım vesilesiyle. Bursa’da tekstilci bir işveren, var olan binasına bir konsept proje istedi. Kendisiyle buluştuğumuz zaman doğal taş bir cephe istediğini iletti, yani talep malzemeyle geldi. Konsept projede doğal taş cephe isteyince ben de tekstil yapısı olmasıyla sınırları nasıl zorlarım diye düşünürken örgü şeklinde bir cephe tasarımı fikri gelişti. Sonra ben bu örgü şeklindeki 3 boyutlu geometrik yapıyı modelleyip kendisine sunduğumda işveren bu fikre bayıldı ve “Hadi bunu yapalım!” dedi.
Malezya’da gökdelen projesi yaparken böyle bir talep gelince ben bunu nasıl yapacağım ve ilk defa doğal taş kullanacağım, malzemeyi de bilmiyorum diye düşünmeye başladım. Bu konuda tıkanınca hocam olan Frank Gehry’nin eski partneri Edwin Chan’e danıştım; o da beni Matthew Fineout’a yönlendirdi. Matthew, Frank Gehry’de 10 yıl çalışmış, geometri konusunda uzman, çok değerli bir mimar. Onunla konuşunca konsepti ve fikri çok beğendi, seve seve destek olurum dedi ve beraber bu projeyi çözmeye başladık. Ben bir yandan Türkiye’de bu işi nasıl yapabiliriz diye araştırıyorum, bir yandan çizimleri ve detayları Matthew ile koordine ediyoruz Amerika’da. Matthew sayesinde ciddi bir know-how var arkada, bende de enerji ve motivasyon var ve bu işi yapmaya başladık. Bu proje, henüz yeni mezun bir genç mimarken ve bir yandan da herhalde yapamayacağız diye düşünürken benim için çok büyük bir kırılma noktası oldu.
Yapının tekstil dokusunu çağrıştıran heykelsi ve dinamik formu hakkında neler söylersiniz? Özellikle cephede doğal taş panellerinin yerleştirilmesinde nasıl bir yapı teknolojisi kullanıldı?
BP: Çelik kontrüksiyonun hesapları, detaylarını şöyle yapalım, taşın ankrajını böyle yapalım, eskizler, workshoplar derken ciddi bir süreç oldu. Bir yandan da işverenle taşı nerede kestirebiliriz, istediğimiz detayı kim yapabilir diye araştırıyoruz. Hatta o dönem Marble İzmir Fuarı’na gitmiştik ve orada bizimle Türkiye’de bu işi yapamazsınız diye dalga geçmişlerdi. Biz de bunu duydukça daha çok hırslandık ve araştırmaya devam ettik. Bazı büyük firmalardan biz bu işi yaparız diyenler oldu ama istediğimiz detayları gerçekleştiremediler. Sonra Afyon’da baba, oğul ve amcadan oluşan bir firma, bizim projeyi çözmüş, modelini yapmış. Fotoğrafta detayın aynısının yapıldığını görünce atlayıp Amerika’dan Afyon’a gittik. Tabii geometri ve taşı işlemeyle ilgili bir detay olduğu için oldukça zor bir işti. Biz taşa orada üç boyutlu CNC işlemiyle form veriyoruz sonra o formu uzay geometride yanlarından kurt ağzı şeklinde birleştirmek istiyoruz. Dolayısıyla gerçekten zorlayıcı bir detay olduğu için birleşimde hem makineyi hem ellerini kullanmışlar. Çok yetenekli ve taşa şekil verebilen usta bir ekip diyebilirim. Argül Weave, zanaatın ve teknolojinin birleştiği bir proje oldu o anlamda. Biz de buna göre üç boyutlu modeller, çizimler yapıyorduk ve farklı bir know-how ile bu işi üretmeye çalışıyorduk. Çünkü yaptığımız iş riskliydi, yani sahaya gittiğinde kestiğimiz taşların yerine birebir, lego gibi 2 mm toleransla oturması gerekiyordu. Çelik ekibinin taşları asacağımız çelikleri bizim yaptığımız gibi üretmesi lazımdı. Çünkü yaklaşık 200 tonluk bir cepheden bahsediyoruz; 60 ton çelik, 150 ton taşlar.
3 boyutlu model burada bizim için bir iletişim aracı oldu ve ben bunu bu işin babası olan Frank Gehry’nin kültüründen gelen bir mimar olan Matthew’dan öğrendim. Biz bu işi Türkiye’de çok kısıtlı ve ilkel şartlarda uygulamaya, bütçesel ve zor imkanlarla yapmaya çalışıyoruz; karşımızda da Ali Arpacı isminde Denizlili bir tekstilci var. Günün sonunda bir şekilde modelini yaptık, geometrileri onayladık ve taşlar yerine asılmaya başladı. Çok yavaş ilerledi, bütün bu süreç 2,5 yıl sürdü. Bizim de uygulama anlamındaki ilk işimizdi ama sonuçta modelde yaptığımız form birebir ortaya çıktı. Günün sonunda ortaya hakikaten sıra dışı ve zorlayıcı bir iş çıktı. Bu işi Türkiye’de yapabildiysek, başka işleri de yapabiliriz diye düşünmeye başladık ve benim için büyük bir motivasyon kaynağı oldu. “Weave”, sadece oradaki formu değil süreci de anlatan bir proje oldu. Örgü derken birçok şeyi ördük aslında; bilgiyi, imkanları, ustalığı, zanaatı, teknolojiyi… Farklı konuları, farklı ekipleri bir araya getirebildiğimiz, dijital bir model üzerinden iletişim kurabildiğimiz bir platform oluşturabildik ve bu projeden sonra da taş konusunda uzmanlaştığımız bir noktaya geldik.
Tasarım yaklaşımınız hakkında neler söylersiniz? Sizce projelerinizi farklı kılan nitelikler hangileri?
BP: Öncelikle işin eğitim tarafını vurgulamam gerekirse okuldan gelen altyapımdan dolayı malzemeye olan merakım, çizdiğim şeyin bir ürüne, üretime nasıl aktarılacağı merakı beni hep araştırmaya itti. Projelerde taşı sıklıkla ve farklı şekillerde kullanmaya çalışıyoruz; çünkü doğal taş hakikaten özel bir malzeme. İşin matematiğini, kadrajını, hesaplarını doğru yapıp uygun yerde kullanmanız gerekiyor. Bir sürü parametre var taş seçiminde, standart bir ürün değil. Biz taşı, özel ebatlamalarla standartın dışında kullanıyoruz. Argül Weave’den bugüne yaptığımız, uyguladığımız 7-8 tane proje oldu ve hepsi taş kullanımı açısından özel projeler. Biz Argül Weave projesini yaptığımızda dünyada da teknoloji ve zanaatı birleştiren, taşı farklı şekilde kullanan bu tarzda çok fazla örnek yoktu; eski usül yığma taş yapılar vardı. Yani biz o dönem uluslararası anlamda bir iş yaptık ve proje hakikaten Türkiye dışında birçok yayında da yer aldı. Ondan sonra Türkiye’de bu işi yapabiliriz diyebilmek bir potansiyel açtı ve benim kendi ilgi alanım ve eğitim geçmişimle de beraber daha sıra dışı ve ve vizyoner işleri burada, Türkiye’de uluslararası formatta yapabilmek, hem gençlere, hem sektöre aktarabilmek istedim. Çünkü bizlerin tasarımcı veya mimar olarak görevimiz bir anlamda da katalist olmak; endüstri, işveren ve tasarım arasında bir köprü oluşturmak. Bu bağlamda birtakım yeni fikirler ortaya çıkarıp yapılan projelerle çevreye farklı değerler katmayı amaçlıyorum. Çünkü benim için bir projenin kalıcı olabilmesi, geriye dönüp baktığımda bir eser olabilmesi, çevresine değer katabilmesi, yapılan detaylarla kullanıcıya nitelik sağlayabilmesi önemli.
Sıklıkla tasarımlarınızda kullanmayı tercih ettiğiniz doğal taş malzeme sizin için nasıl bir önem taşıyor, bir mimar olarak bu malzemeye bakış açınız nedir?
BP: Taş yüzyıllardır kendini ispatlamış bir malzeme. Geçenlerde New York’ta cephe konferansındaydım; orada da en çok konuşulan malzemeler karbon emisyonu en düşük olduğu için taş ve ahşaptı. Geçmişe, benim de çok ilham aldığım Mimar Sinan’a baktığımızda bütün yapıları doğal taş, mermer ve kurşundan oluşuyor. Camilerine bakınca kurşun, taş, cam ve ahşap olmak üzere 4 tane malzeme var Mimar Sinan’ın paletinde. Bu malzemeler yüzyıllardır yaşıyor ve kendilerini kanıtlamışlar. O yüzden mümkün olduğunca farklı şekillerde taşı kullanmak lazım. Geçmişteki örneklere baktığımızda bu konuda epey gerilemişiz. Tabii ki çok ekonomik malzemeler değil ama doğru matematik ve fizibiliteyle bunu çözersek günün sonunda doğru ve iyi bir projeyle uzun vadede maliyeti kontrol altına alabiliyoruz. Bizim şu an işverene karşı tabii ki sorumluluklarımız var, maliyeti çok şişirirsek o işi yapamayız ama iyi bir hesaplama ve matematikle bu işi mobilize edebilir ve işverene onaylatabiliriz.
Projelerinizde hangi bölgelerin doğal taşlarını tercih ediyorsunuz, seçimlerinizdeki belirleyici kriterler neler?
BP: Projelerimizde ağırlıklı olarak yerli taşa öncelik veriyoruz. Argül Weave’den sonra yine Denizli traverteni kullandığımız Serdivan House konut projemiz oldu. S2OSB’de iç zeminde Tundra gri mermer ile Denizli traverteni, dış zeminde bazalt, girişte özel kesim Muğla mermeri kullandık. Günün sonunda, o bölgeye ait, mütevazi, aynı zamanda iç mekan ve dış cephe arasında gün ışığını dengeleyen, nitelikli bir camii oldu.
Taşı daha sık ve farklı şekillerde kullanmak gerekiyor. Bizde ne yazık ki o kültür zayıf. Ağırlıklı olarak yapay, endüstriyel malzemeler kullanıyoruz. Bunların üretim maliyetlerine bakıldığı zaman doğal taş, her projede kullanmak isteyeceğimiz bir malzeme; zeminde, duvarda, cephede, ıslak hacimlerde. Bir de tabii taşı cinsine, özelliğine göre kullanmak gerekiyor. Taşı çok iyi anlamak ve araştırmak gerekiyor; çünkü her taşın da farklı performatif özellikleri var; cephede kullanılacak taşlar farklı, ıslak hacimlerde kullanılacak taşlar farklı. Bu noktada malzeme bilgisine hakim olmak gerekiyor. İş yaptıkça da bu reflekse erişiyorsunuz ve ona göre de öngörüler oluşuyor.
Son olarak güncel projeleriniz hakkında neler söylersiniz?
BP: Şu an Nişantaşı’nda yaptığımız bir apartman cephesinde yine üç boyutlu CNC teknolojisiyle Denizli travertenini çinkoyla beraber kullandık. Bina sanki gölge oyunları yapıyor ve çevresiyle farklı bir iletişim kuruyor. Doğal taş heykelimsi bir formatta binada çerçeve olarak dönüyor. Orada edindiğimiz bilgi birikimiyle Bostancı’da başka bir ofis projemiz olan No 58’de traverteni fantastik bir şekilde, rölyef gibi, üç boyutlu aynı zamanda taraklama dediğimiz yöntemle kullanacağız. Proje onaylandı, uygulaması başlayacak; o da özel ve çok ses getirecek bir proje olacak. Çeşme Ovacık’ta da bir binadan çıkan, bölgenin yerel taşlarını geri dönüştürülmüş olarak kullandığımız ve peyzajda Denizli traverteni tercih ettiğimiz bir projemiz var; pastoral anlamda, peyzajıyla dokusuyla zeytinlik bir arazide yaptığımız bir ev projesi olacak.
