Likya Uygarlığının Başkenti
Bugünkü Türkiye’nin güneybatısına yerleşen Likyalılar, özgün bir kültür geliştirmiş ve bölgeyi zenginleştirmişler. Hitit ve Mısır uygarlıklarının kaynaklarında “Lukka” ülkesi olarak geçen Likya Birliği’nin en önemli kenti olan Patara, M.Ö. 168 yılından itibaren ülkenin başkenti olmuş. Daha sonra M.S. 143 yılında Roma İmparatorluğu’nun kurulmasıyla Likya eyaleti adını alan bölgede başkent olmaya devam etmiş. Patara, Roma İmparatorluğu egemenliğine geçtikten sonra da valiliklerce adli işlerin yürütüldüğü bir merkez olarak kullanılmış. Kent, başkent olmasının getirdiği önemle pek çok farklı işlevde yapıyı içinde barındırmış. Anadolu’dan Roma’ya gönderilen tahılların deposu olan Granarium, Tepecik Akropolü ve içinde bulunan saray, Likya Birliği’nin toplantılarına ev sahipliği yapan meclis binası, amfi tiyatro, Karinth Tapınağı, Vespasian Hamamı, zafer takı, sütunlu cadde ve deniz feneri, günümüzde Patara Ören Yeri’nde görülebilecek başlıca yapılar arasında geliyor. Kente girildiğinde, dönemin akropolü olan Tepecik Mezarlığı ve ardından Likya eyaletinin en eski ve büyük bazilikalardan biri niteliğindeki şehrin tek bazilikası ile karşılaşılıyor. Kentin günümüze kadar ayakta kalan en önemli yapılarından bir diğeri de Roma dönemi mimarlığında sıkça rastlanan zafer takı. Üzerinde dönemin valisi olan Modestus ve ailesini onurlandıran bir yazıtın bulunduğu tak, Patara kentinin sembolü olarak biliniyor. M.S. 1. yüzyıla ait olan zafer takı, kente girişi simgelemesinin yanı sıra Patara’nın su ihtiyacını sağlayan kanal sisteminin de bir parçasını oluşturuyor. Kentin diğer önemli yapılarından biri de devlet büyüklerinin toplanma yeri olan, 21 oturma sırasına sahip 1.400 kişilik meclis binası. Meclis binasının güneyinde ise 6.000 kişilik kapasitesiyle amfi tiyatro yapısı yer alıyor. Bölgenin en önemli yapılarından biri olan Neron Deniz Feneri ise günümüze kadar gelebilmeyi başarmış en eski deniz feneri unvanına sahip. M.S 64 yılında dönemin Roma İmparatoru Nero tarafından yaptırılan, 12 metre uzunluğundaki fenerin sadece 4,5 metrelik kısmı günümüze ulaşabilmiş.
Patara’nın Doğal Taşları
Patara antik kentinde sütunlu ana cadde ve Agora kapısındaki giriş bölümünde bulunan mozaikler, bu bölümün zemin kaplamasında mozaik taşlarının kullanıldığını gösteriyor. Caddenin güneyinde yer alan sur duvarlarının kazı çalışmalarında ise çok sayıda mermer kaplama levhalar çıkarılmış. Kentte sadece duvar ve döşeme kaplaması olarak değil, heykellerin ve başlıkların yapımında da mermer kullanılmış olduğu görülüyor. Günümüzde Agora Kapısı’nın önünde bulunan M.S. 3. yüzyıla ait kaide ve başlıklar da mermerin bu dönemde heykellerdeki kullanımının örneklerinden bazıları. Liman hamamıyla ilgili yapılan kazı çalışmaları ise, yapının inşa edildiği dönemde mermerle kaplanmış olduğunu ancak ileri dönemlerde kaplamaların kireçtaşı ile değiştirildiğini gösteriyor. Kuzey sur duvarları yapımında ise üçgen, dörtgen ve poligonal formda yerel kaynaklı doğal taşlar kullanıldığı, zaman içinde geçirdiği onarımlarda da harç ile kaplandığı görülüyor. Günümüzden yaklaşık 5.000 yıl önce kurulduğu sanılan, konumu ve iklimsel özellikleri sayesinde Akdeniz bölgesi için yüzyıllar boyunca önemini yitirmemiş bir liman kenti olarak varlığını sürdüren Patara, en gelişmiş dönemini Roma İmparatorluğu döneminde yaşamış. Bölgede daha sonraki yıllarda hüküm süren ve nüfusun giderek azalmasına sebep olan salgın hastalıklar ile limanın sular altında kalmasına neden olan büyük depremler Patara’nın zaman içinde önemini kaybetmesine neden olmuş. Patara Antik Kenti’nde 1988’den beri devam eden kazılar, Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Akdeniz Üniversitesi iş birliğinde gerçekleştiriliyor. Akdeniz Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Havva İşkan Işık’ın başkanlık ettiği kazı çalışmalarına, Türkiye’den ve Almanya’dan bilim insanları da katılıyor. Ekonomik, kültürel ve siyasi anlamda tarihin en önemli kentlerinden biri olarak bölgeye ışık tutan Patara’nın, Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın tanıtım katkıları ve desteği ile 2020 yılında tüm dünyadan ziyaretçi alması bekleniyor.
