İlknur Özer, Mimar.
Bu ayki dosya sayfalarımızda ele aldığımız, şehirden uzak üzüm bağlarının arasında veya kıyısında konumlanan şarap evleri, bulundukları bölgelerin mimari kimliğini hem yapım teknikleriyle hem de doğal taş kullanımıyla öne çıkartıyorlar. Mekansal olarak yerelleşerek ait oldukları coğrafyaya ait izler taşıyan şarap yapılarının kimileri şarabın üretim aşamalarının deneyimlenmesine imkan sağlarken kimileri de geniş tüketim ve etkinlik alanları oluşturarak sosyalleşme fikrini benimseyip daha kamusal mekanlar halinde ele alınıyor. Bulundukları bölgenin yerel özelliklerini yansıtan, peyzajıyla birlikte doğal taşın en etkili kullanımlarına örnek teşkil eden şarap yapılarının Türkiye’den ve dünyadan en nitelikli örneklerini sizler için derledik.
.
.
La Grajera Şarapevi
Mimari Tasarım: Virai Arquitectos
Tamamlanma Tarihi: 2011
Yer: La Rioja, İspanya
Alan: 6.900 m²
Fotoğraflar: José Manuel Cutillas, Diego Carreño ve Rafael Lafuente
Doğal Taş: Kumtaşı, kayrak
Mahal: Cephe, iç mekan duvarları ve zemin
İspanya’nın La Rioja bölgesinde, göl ve üzüm bağları manzarasına bakan küçük bir tepede yer alan La Grajera Şarapevi, çam ağaçları arasına gizlenmiş mütevazı bir yapı olarak karşımıza çıkıyor. İhtişamlı bir yapı yerine doğa ile uyum içinde ve keşfedilmeyi bekleyen bir bina tasarlayan Virai Arquitectos, şarap üretimi, araştırma, satış ve enstitü gibi farklı unsurları bu komplekste bir araya getirmiş. Yapıda mekan yerleşimi, ziyaret ve şarap üretim işlevlerinin eş zamanlı olarak bir arada olmasına izin vererek ziyaretçileri başından sonuna üretim sürecine dahil etmeyi amaçlıyor. Doğal taş kullanımının oldukça önem taşıdığı projede, şarap üretim bölümünün bulunduğu yarı gömülü hacim, yerel kaynaklı kumtaşıyla kaplanarak arazinin parçası haline getirilmiş ve taş işçiliğinde kırsal yöntemlerden faydalanılmış. İç mekanlarda ise özel ve gizemli bir atmosfer yaratmak amacıyla siyah kayrak taşı kullanılmış.
.
.
Perdix Şarapevi ve Otel
Mimari Tasarım: NVA Mimarlık
Tamamlanma Tarihi: 2019
Yer: Urla, İzmir
Alan: 1.480 m2
Fotoğraflar: Burak Gürbüz, Burak Yurdakul
Doğal Taş: Urla Taşı
Mahal: Cephe, zemin
NVA Mimarlık tarafından Urla’da tasarlanan Perdix Şarapevi ve Otel projesi, şarap üretimi ve mutfak mekanlarından oluşan ana kütle ile giriş kotunda yapıyı kamusal hale getiren bir şarap tadım alanının bütününden oluşuyor. Yapının ön tarafında kesintisiz bir boşluk yaratarak en az müdahaleyle bir sosyalleşme alanı oluşturmak tasarımın ana hedefi olmuş. Hakim boşluk içinde mekansal tanım yapabilmek için yapının yerleştiği giriş kotunun belirli bölgelerde altı boşaltılarak toprak altı kotu, su elemanıyla dengelenip taş ve ateş kullanımıyla birlikte düşünülen oturma alanları kurgulanmış. Sonuçta kendisini ortaya koymak yerine geride durmayı hedefleyen, bulunduğu bölgede kaybolan, toprakla ilişki kurmaya çalışan bir tasarım ortaya çıkmış. Klasik kemer formu; korten ve doluluk-boşluk etkisini deforme ederken Urla’nın tarihi dokusunu da göz ardı etmeden yapının ana mimari elemanı olarak kullanılmış.
.
.
Domaines Ott Şarapevi
Mimari Tasarım: Carl Fredrik Svenstedt Architects
Tamamlanma Tarihi: 2017
Yer: Taradeau, Fransa
Alan: 4.200 m2
Fotoğraflar: Dan Glasser, Hervé Abbadie
Doğal Taş: Kireçtaşı
Mahal: Cephe
Fransa’nın güneydoğusunda bulunan Domaines Ott Şarapevi, yakınlarında Roma döneminde kalma taş ocaklarından çıkarılan doğal taşlarla inşa edilerek bölgeyle uyumlu bir karakter çizmiş ve zamansız bir yapı haline gelmiş. Projede kullanılan kireçtaşı bloklar birer metre yüksekliğinde ve elli santimetre kalınlıkta olup dengeli bir şekilde bir araya getirilmiş. 10 metre yüksekliğe kadar uzanan bloklar yer yer birleşip ayrılarak güneşin iç mekana dolaylı geçişini sağlıyor. Şarap evi ve ziyaretçi merkezi, tarihi üzüm bağlarına uzanan bölge peyzajında doğal taş bir parça oluşuyla yeni bir manzara niteliğinde. Yekpare doğal taştan oluşan iki ana duvar yola ve üzüm bağlarına paralel olarak yükselirken, duvarlardan biri kıvrılarak hacmi oluşturuyor. Yüksek dış duvarlar şarap yapım sürecinin yanı sıra ziyaretçileri de kapsayan mekanı meydana getiriyor.
.
.
Delas Frères Şarapevi
Mimari Tasarım: Carl Fredrik Svenstedt Architecte
Tamamlanma Tarihi: 2019
Yer: Tain l’Hermitage, Fransa
Alan: 5.000 m2
Fotoğraflar: Dan Glasser, Sergio Grazia, Carl Fredrik Svenstedt
Doğal Taş: Estaillade yerel taşı
Mahal: Cephe
Fransa’nın, geçmişi Roma dönemine uzanan ve şaraplarıyla ünlü üzümlerin yetiştirildiği tepede yer alan Delas Frères Şarapevi, Carl Fredrik Svenstedt Architecte tarafından tasarlandı. İşverenin kentsel bağlamda şarapçılığın zorluklarına rağmen tarihi ve merkezi konumdaki şarapevine yeni bir tasarım anlayışı getirerek geçmişe yatırım yapma kararı ile başlayan proje, şarap mahzeni, dükkan, malikane ve bahçeden oluşuyor. Yapının cephesini şekillendiren kumtaşı özelliğindeki yerel “estaillade” doğal taş, kum taşına benzer gözenekli yapısıyla şarap muhafazası için ideal koşulları yaratıyor. Şaraphane içerisindeki rampalar, ziyaretçilerin şarabın tüm süreçlerini keşfedebildikleri bir iç mekan sunarken çatı terasından manzaraya ve mahzene kadar yapının tamamına ulaşımına olanak tanıyor. Güneş ışığı, ziyaretçi holüne geniş açıklıktan direkt olarak alınırken şarap varillerin bulunduğu salon, dalgalı duvar strüktürü sayesinde direkt ışıktan korunuyor. Mevcut kestane ağacının yanındaki duvardan ulaşılan satış dükkanı, kademeli doğal taş döşeme ile kaplanmış bir alandan giriş alıyor. Bölgede mevcut olan konak, bahçenin ana unsuru olarak kendine yer buluyor ve konukevi, restoran, tadım odaları ile tarih şişe koleksiyonu mahzenine ev sahipliği yapıyor.
.
.
LA Şarapçılık Tadım Tesisi ve Mahzeni
Mimari Tasarım: Kreatif Mimarlık
Tamamlanma Tarihi: 2014
Yer: Torbalı, İzmir
Alan: 4.000 m2
Fotoğraflar: Cemal Emden
Doğal Taş: Urla taşı
Mahal: Cephe, zemin
İzmir’in güneybatısı Torbalı’da yer alan Metropolis antik kenti, elverişli coğrafi özellikleri sebebiyle antik çağlarda Ege’nin ünlü şarap merkezlerinden biriymiş. Kreatif Mimarlık’ın tasarımı ile hayata geçirilen LA Şarapçılık Üretim Tesisi ve Mahzeni bağların kuzeybatısında yer alacak şekilde konumlandırılmış. Projenin iki bileşeni olan tadım alanı ve mahzen programları birbirine zıt çevresel koşullar gerektirmiş. Tadım alanı gün ışığı, doğal havalandırma ve manzaraya yönelim isterken, mahzen kontrollü ve karanlık bir ortama ihtiyaç duyuyor. Bu ayrışma toprak altı ve üstü kurguyla çözülerek iki kot arasındaki döşeme cam ile kurgulanmış ve tadım alanındaki kullanıcı hem üzüm bağları hem de mahzen ile doğrudan etkileşim halinde bırakılmış.
Toprak içinde yer alan 3.000 m2’lik mahzen, çelik kalıp ile şekillendirilmiş kavisli brüt beton yüzeylerden oluşurken bu alanda ayrıca alt kottan manzaraya açılan bir özel şarap tadım alanı bulunuyor. Toprak üstünde yer alan tadım alanı ise, geniş açıklıklara sahip çelik taşıyıcı sistem, ahşap ve doğal taştan oluşuyor. Doğal taş yüzeylerde Urla işi döşeme tekniği tercih edilirken peyzaj çalışmalarında çevrede yer alan ağaçlar korunarak yerel bitki örtüsü yapının uzantısı olarak değerlendirilmiş. Yapı, içinde yer aldığı çevresi ile mütevazı bir uyum içerisinde ziyaretçilere sunulmuş.
