MİMARİ VE KENTSEL TASARIM PROJESİ
Heval Zeliha Yüksel Mimar / Architect
Başta Kırşehir olmak üzere; Anadolu tarihi içinde önemli bir yere sahip, kökeni 12. yüzyıla dayanan Ahilik geleneğinin korunması için Ahi Evran-ı Veli Hazretleri’nin türbesinin bulunduğu Ahi Evran Camii ve alanında yapılan Külliye projesi, kültürel mirasın korunması için yola çıkılan önemli bir sosyal sorumluluk projesidir.
Kırşehir il merkezinde yer alan, Türkler arasında gelişip yaygınlaşan; sanat, ticaret, dayanışma ve yardımlaşma kurumu olan Ahilik Teşkilatının özelliklerini yansıtan, yaklaşık 55.000 m2’lik alan içersinde toplam inşaat alanı 40.000 m2 olan külliye bünyesinde; Ahilik Araştırma Kütüphanesi, Arasta/Bedesten, Ahilik ve Astronomi Müzesi, Usta ve Esnaf Odaları, Dükkanlar, Şadırvan, Sahne ve Tören Alanı, Butik Konaklama Tesisleri ve Yeme İçme Mekanları yer almaktadır.
Geçmişin izleri okunarak, yerin fısıltıları dinlenerek, uzmanların görüşleri alınarak, yerelliğin ön plana çıktığı Ahi Evran-ı Veli Külliyesi projesi, Mi’mar Mimarlık tasarım ekibi tarafından titizlikle projelendirildi.
Tasarıma başlanmadan önce geleneksel şehir dokusu detaylıca araştırıldı. Anıt eserler, eserlerin etrafını saran daha küçük ölçekte irili, ufaklı yapıların varlığı ve çevresiyle bütünlük kurduğu şehir dokusu, zamanla oluşan tüm yapı birimleri ve birbirleriyle ilişkili olarak parçalı bir bütünlükte bir araya gelmişti. Anadolu şehirlerinde sıkça rastlanan bu durum ile birlikte büyük meydanın varlığı, meydandan anıt eserlere uzanan sokakların farklı perspektifler vermesi avantaja döndürüldü. Anıt eserlerin çevrelerini boşaltmak değil, dengeli bir yapılaşma ile “özgün dokunun ve geçmişteki silüetin” yaşatılması proje esası olarak kabul edildi. Böylece daha gerçekçi bir tasarım kriteri ile yola çıkılmış oldu.
Açık, kapalı kamusal alanları kapsayan projenin odağını meydan oluşturmakla birlikte, Ahilik teşkilatının kültürel boyutu bağlamında ahilik etkinlikleri kapsamında anılan kültürel değerlerin yaşatılması amaçlandı.
• Kırşehir ile anılan düşünür ve mutasavvıfların tanıtılması,
• Geçmişte ahilik örgütlenmesi, eğitimi, sosyal boyutunun yazılı, görsel ve dijital olarak aktarılması,
• Ahilik teşkilatının önemli bir yapılanması olan hanımlar teşkilatlanmasının anlatılması,
• Ahiliğin tarihçesi ile birlikte, kaybolan meslek kollarının tanıtılması ve günümüzde yaşayan esnafların yaşatılmasına yönelik altyapının(sübvanse/vakıf) oluşturulması,
• Ahilik kültürü ve tarihi ile ilgili olarak Ahi Evran Üniversitesi ile ilişkili araştırma merkezi ve ihtisas kütüphanesinin oluşturulması,
Yukarıda sıralanan yaklaşımlar etrafında Ahi Evran Külliyesi Mimari ve Kentsel Tasarım Projesi’nin tasarım ve uygulama süreci yürütüldü.
Kırşehir’deki anıtsal eserlerde kullanılan yapısal malzemeler, bölgede yaygın olan traverten taşı başta olmak üzere yerel değerlerin korunmasına özen gösterildi.
Yeşil dokunun halkın kullanımına uygun olarak yeniden düzenlenmesi ve mevcut ağaçların korunması esası ile açık kamusal alanlar kurgulandı.
Ahi evran etkinlik ve tören meydanı / çok amaçlı
meydan düzenlemesi
Her yıl yapılan Ahilik kültürü kutlamalarının yapılacağı mevcut kapasitenin iki katı kadar büyüklükte ve servis hacimlerini de bünyesinde barındıran etkinlik alanı olarak tasarlandı. Yılın her anında kullanılması ve farklı etkinliklere (düğün, yemek şenliği, kitap fuarları, vs.) cevap vermesi için sabit sahneyi destekleyen sahne arkası ve VIP salonları da planlandı.
“KÖKENI 12. YÜZYILA DAYANAN AHILIK IŞ AHLAKINI SAVUNAN, SERMAYEYI VE IŞÇININ ALIN TERINI KORUYAN, AKIL, AHLAK, BILIM VE ÇALIŞMA PRENSIPLERI ÜZERINE KURULAN, GÜNÜMÜZÜN KOOPERATIFÇILIK, SENDIKACILIK, SOSYAL GÜVENLIK, KALITE VE FIYAT KONTROL SISTEMINE BENZER YÖNLERI OLAN BIR TEŞKILATTIR.”
Ahilik teşkilatı ve astronomi müzesi
Kırşehir ile anılan düşünür ve mutasavvıfların tanıtılması ve temsili meclisi, Pir Ahi evren makamı, Ahilik teşkilatlanması, yönetim biçimi ve ritüellerinin anlatılması, kaybolan meslek gruplarının temsili olarak yaşatılması amacıyla simgesel olarak 32 esnafa alanda yer verildi. Ahi teşkilatlanmasında Bacıyan-ı Rum olarak anılan kadınlara ait mekanlar, sanatkar ve zanaatkarların eğitimi, Cacabey astronomi salonu ve çocuk atölyeleri, sunum odaları, yönetim birimleri, servis hacimleri öngörüldü.
Ahilik araştırmaları merkezi
Ahilikle ilgili tüm kaynakların toparlanması ile oluşturulacak 50.000 kitaplık ihtisas kütüphanesi, araştırma odaları, konferans salonu, 400 izleyici kapasitesinde çok maksatlı salon ve fuayesi tasarlandı. Fuayenin, salon ve araştırma merkezi ile ilişkili olması bağlamında kapalı otopark bodrum katta planlandı. Ahilik araştırma merkezi Ahi Evran Üniversitesi bünyesinde bir merkezdir.
Arasta /bedesten yöresel ve el yapımı ürün pazarı
Zanaatkârlar çarşısı, Bedesten müze arası Ahi Evran Caddesi, butik konaklama, yöresel lokanta ve kahveler, el sanatları merkezleri, şadırvan ve cami haziresi meydan ile ilişkili olarak yaya kotunda tasarlandı.
PROJE VE UYGULAMA ETAPLARI
•I.etap
Ahi evran meydanı,
Sahne destek birimleri+VİP,
WC / Şadırvan,
Ahilik ve astronomi müzesi,
Esnaf çarşısı ve zanaatkar atölyeleri,
•II.etap
Arasta/bedesten,
Ahilik araştırmaları merkezi,
Esnaf ve sanatkarlar konfederasyonu,
•III.etap
Yeme içme birimleri,
Butik otel,
Kırşehir belediyesi başkanlık binası,
Kamu yapıları,
•IV.etap
Öneri ahi çarşısı,
Diger özel mülkiyet yapıları.
