Heval Zeliha Yüksel Mimar / Architect
ÇOK SAYIDA BAŞARILI PROJENIN SAHIBI DB ARCHITECTS, SON OLARAK BJK İNÖNÜ STADYUMU’NUN YENI PROJESINE IMZA ATTI. YENI ADIYLA VODAFONE ARENA INCELEDIĞIMIZ KADARIYLA ÇOK IYI BIR KLASIMODERN PROJE.
PROJE HAKKINDAKI BILGILERI DB ARCHITECTS KURUCUSU BÜNYAMIN DERMAN’DAN ALDIK:
Bize projenin hikayesini biraz anlatabilir misiniz?
Bünyamin Derman: Mimari projesi Mimar Vietti Violi, Mimar Şinasi Şahingiray ve Mimar Fazıl Aysu imzasını taşıyan BJK İnönü Stadyumu 1947 yılından bu yana İstanbul siluetinin önemli yapılarından biridir. Stadyum 1964’ten itibaren farklı zamanlarda fiziki koşulların elverdiği ölçülerde, doğan yeni gereksinimlere göre tadil edilmiştir.
Ne var ki bugüne gelindiğinde, UEFA ve FİFA standartlarının uygulanma zorunluluğu, kapasite artırımı ihtiyacı ve teknolojinin imkanlarıyla stadyumun sosyal, kültürel amaçlarla kullanılabilmesi için yapılacaklar, mevcut yapının yapısal kısıtları içinde ve statik nedenlerle mümkün olamamıştır. Bu nedenle Beşiktaş İnönü Stadyumu’nun yenilenmesine karar verilmiştir. Aslında stadyumla ilgili yenileme düşüncesi yeni değildir ve hatta farklı dönemlerdeki Beşiktaş yönetimleri tarafından uluslararası düzeyde proje çalışmaları da yaptırılmıştır ancak bunlar uygulanabilir bulunmamıştır.
Nihayet Sayın Fikret Orman’ın başkanlığı döneminde İnönü Stadyumu’nun yenilenmesi projesi hayata geçirilmiş oldu. Fikret Beyle tanışıklığımız eskiye dayanır. Kendisi ile uzun yıllar -mimar olarak arkasında duracağımız -çeşitli projeleri hayata geçirme imkanı bulduk. Sanırım bu projede bizi bir araya getiren de bu oldu.
Eski durum yani Mithat Paşa Stadı ve bilinen adıyla İnönü Stadyumu’na dair veriler ne kadar kullanıldı? Tasarımda Albert Speer’in 1936 yılında tasarladığı stadyumun örnek alındığı doğru mudur?
Vodafone Arena’yı tasarlarken ve inşa ederken BJK İnönü Stadyumu’nun taşıdığı ve ifade ettiği tüm değerleri ve önemi göz önünde bulundurarak, onun günün ve öngörebildiğimiz geleceğin ihtiyaçlarına cevap verebilmesini amaçladık. Bu proje, stadyumun yeri (İstanbul özelinde, siluet etkisi göz önünde bulundurularak), konumu (Gümüşsuyu Caddesi ve Kadırgalar Caddesi arasında uzanan vadi çanağında olması itibariyle) ve yapıyla şehrin tarihi referansları üzerinden geliştirildi.
BJK İnönü Stadyumu (Mithat Paşa Stadyumu) bulunduğu konum itibari ile İstanbul siluetinde çok önemli bir noktada yer almaktadır. Buradan hareketle, öncelikle şehrin kültürel sürekliliğinin korunması ve bununla birlikte mevcut değerlerin ortaya çıkarılması amaçlanarak kent ve kentlinin hafızasında yer etmiş ve yapının en önemli mimari karakterini oluşturan deniz cephesinde bulunan iki yüksek kule ve bu iki kule arasında yine bir kısmı taş ile kaplı olan cephe projede korunmuştur.
Yenilenen tribün yapısı geriye çekilerek, tarihi iki kule ve tarihi duvar ön plana çıkarılmıştır. Yeni stadyum bu duvardan 24 metre geride kuzey – güney doğrultusunda inşa edilmektedir.
Stadın korunan, Dolmabahçe Sahilyolu’na bakan ve Eski Açık olarak tabir edilen 19 Mayıs (güney) Kapısı’nın yeraldığı tarihi duvarı ve yenilenen tribün arasında kalan alanda spor müzesi ve müze terasında kafeterya yapılarak, kentin ve kentlinin belleğinde yer edinmiş olan bu duvar kentli ile buluşturulmuştur.
Fasat, bir ritm oluşturarak yan yana gelen barkot kolonlardan meydana gelmektedir. Yenilenen tribün yapısını bir tül gibi saran rasyonel kolonlar BJK İnönü Stadyumu’nun özgün taşıyıcı sisteminin ritminden ve malzemesinden esinlenerek yorumlanmıştır. Albert Speer’in stadyumu ile kurulan benzerliği bilemem ama kolonatlı fasat aynı zamanda, şehrin Doğu Roma’ya uzanan geçmişine ait olan At Meydanı’nın Spendon’undan ve Dolmabahçe Sarayı’nın kolonatlarından da izler taşımaktadır. Böylece yapıların geçmişten geleceğe uzanan yaşayan nesneler olduğunu ortaya çıkarmak ve yaşayan yapıların günün koşullarına göre varlıklarını devam ettirirken, bu değişimin eskiyi silmeye çalışmayan aksine onun önem ve değerini yeni değerler katarak daha ileriye taşımak isteyen bir sürdürülebilir gelişimin önemli parçaları olduğu ifadesi öne çıkarılmaya çalışılmıştır.
Bir önceki halinde var olan boğaz manzaralı localar korundu mu?
Önceliğimiz, yapının, gören olarak manzara kazanımlarından çok, görünen olarak İstanbul siluetindeki etkisi olmuştur. Stadyum zemini siluet etkisi gözetilerek deniz seviyesinin beş metre altına indirilmiştir. Localar olmasa da taraftar tribünü deniz manzaralıdır.
Stadyum çatısı çok iyi bir ortadan germe örneği. Bu çatı için hangi stadyum örnek alındı? Ve teknoloji nereden temin edildi?
Stadyumun vadi içinde yer alması hem siluet etkisini hafifletmekte hem de yapının çatısının çevreden algılanmasına imkan vermektedir. Bir anlamda yapının beşinci cephesi diyebileceğimiz çatı, ETF örtü ile hafif, zarif ve şeffaf bir tül olarak tasarlanmıştır. Bu çatı sistemi bugün dünyada yeni yapılan pek çok stadyumda uygulanan bir sistemdir. Frankfurt Stadyumu, Varşova Stadyumu buna ait birkaç örnek. Çatı teknolojisi Fransız Fresine firması ile Türk İz Mühendislik’in ortak çalışması olarak gerçekleştirilmiştir.
İstanbul’da büyük takımların stadyumları var. Yenilenenler ve yeni yapılanları bu projenizde inceleme imkanınız oldu mu? Hangi “iyi” kısımlarını bu projenizde kullandınız?
Söylediğiniz gibi, İstanbul’da yakın zamanda birçok stadyum projesi hayata geçirilmiştir. Vodafone Arena UEFA 2016 kriterlerine uygun olarak, sahip olduğu 38.000 kişi kapasitesinin gerekliliklerini yerine getirecek şekilde planlanmıştır. Söz konusu kriterler belli bir standart tanımlamaktadır. Sporcuların hazırlık, antrenman ve spor karşılaşmaları sırasında gereksinim duydukları konforları, basın mensuplarının gerek tribün ve stadyum içinde gerekse stadyum dışında yayın yapabilmek için ihtiyaç duydukları koşulları, seyircilerin güvenli bir şekilde stadyuma girip güvenli bir şekilde stadyumdan çıkabilmelerini sağlayacak sirkülasyon örüntülerini ve stadyum içinde ihtiyaç duydukları wc, kafe gibi mekanların yeterli sayıda mevcut olmasını, seyircilerin görüş açılarının birbirlerini etkilemeyecek şekilde organize edilmesini kapsamaktadır. Bu nedenle herhangi bir proje referans alınmamıştır.
Projenizde kullanılan doğal taşlar ile ilgili bilgi alabilir miyiz? Özellikle çepeçevre dönen kolonlarda kullanılan doğal taşlar hakkında…
Yapının cephesinde, korunan tarihi duvarın (Eski Açık) orijinal taşı olan küfeki taşı -sadeleştirilerek- kullanılacaktır. Eski taş doku muhafaza edilecektir. Tribünleri taşıyan testere kirişleri ve bazı kolonlar brüt beton olacaktır.
Stadyumun yeri çok merkezi, çevresi yollar ile çevrili. Yapım aşamasında hangi zorluklar ile karşılaşıldı ve bu trafiğin ortasında olma hali için hangi tedbirler alındı?
Tüm dünya metropollerinde inşaat faaliyetleri sıkıntılıdır. Özellikle Vodafone Arena’nın konumundaki bir yapı için bu güçlük daha da fazladır. Belirttiğiniz gibi stadyum son derece işlek yollarla çevrili ve bir vadi çanağında yer almakta. Hal böyle olunca yıkım, hafriyatın atımı, malzeme sevkiyatı, beton dökümü gibi yoğun trafiği olan işler geceleri yapılmaya çalışılıyor. Yıkımın statik zorluklarından dolayı ve tarihi duvarın korunması dolayısıyla söküm ve inşa çalışmasının etap etap ve dikkatle yapılması gereği süreyi uzatıyor.
Verdiğiniz bilgiler için teşekkür ederiz.
Ben teşekkür ederim.
