DOĞAL TAŞ TASARIM TRENDLERI

İnsanoğlunun yaşanmışlık izlerini ebediyen içinde saklayan doğal taş, dayanıklı ve sürdürülebilir olması nedeniyle süreç içinde mimarinin en temel yapı malzemelerinden biri oldu. Teknolojinin gelişmesiyle birlikte hayatımıza farklı şekillerde girmeye devam ederken günümüz tasarımının vazgeçilmez bir parçası haline geldi.
2021 yılının tasarım dünyasına getireceği yenilikleri sorguladığımız ve Covid-19 pandemisiyle birlikte hijyen faktörünün öncelikli hale şu günlerde, yeni yılda doğal taş tasarım trendlerinin ne yöne evrileceğini, hangi kullanım alanlarında daha çok kullanılacağını, karakteristik renkleri ve dokularıyla hangi doğal taş çeşitlerinin daha çok tercih edileceğini mimarlara, iç mimarlara ve endüstri ürünleri tasarımcılarına sorduk.

Ali Derya Dostoğlu, Mimar

Studio Per Se

Doğal taşın önemli özelliklerinden biri, duvarlarda belli bir kalınlığın üstünde kullanıldığında iyi bir ısı yalıtım unsuru olarak çalışması. Gündüz bünyesinde biriktirdiği ısıyı, gece binanın iç mekanlarına sirayet ettirmesi. Aynı şekilde gece serinliğini de gündüz sıcaklığına katması. Örneğin Kuzey Ege gibi gece ve gündüz sıcaklık farklarının fazla olabildiği bir coğrafyada giderek daha fazla örneğini gördüğümüz doğal taş duvarlı evlerin, malzemenin bu özelliğinden yararlanmak için uygun bir ortam sunduğunu düşünüyorum. Bu doğrultuda, doğal taşın çeper duvarlarında dolgu veya kaplama olarak kullanılma arzusunun, yüzyıllardır olduğu gibi bu yıl da süreceğini düşünüyorum. Elbette bölge iklim ve coğrafyasına, aynı zamanda da yöre mimarisine uygun bir seçim yapabilmek için imkan varsa inşa faaliyetinin süreceği arsa üzerindeki yıkıntılardan, yoksa da yöredeki taş ocaklarından doğru doğal taşı seçebilmek önemli. Tabii ki, taş ocağı alanlarının rehabilitasyonunun gerekliliğini de akıldan çıkarmadan…
Kırsalda ev yapma arzusunun özellikle arttığı bu dönemde, doğal taşı duvar dolgusu ve cephe kaplaması olarak sık sık göreceğiz. Doğallık arayışı, iklim krizinin derinleştiği ve buna koşut olarak da sürdürülebilirlik kavramının mimari konjonktürde önem kazandığı 2000’lerin başından beri mimari uygulamalarda etkisini günden güne daha fazla hissettiriyor. Pandeminin bu etkinliği arttırdığı ve doğal olana yönelim sürecini hızlandırdığı da bir gerçek. Uzaktan çalışmanın hayatlarımıza girişi ile de örtüşen bu durumun, doğaya, doğal malzemeye ve elbette doğal taşa olan talebi artıracağını düşünüyorum.

Hakan Habif, Mimar

Habif Mimarlık

Doğal taş konusunun başlı başına çok geniş ve uçsuz bucaksız bir dünya olduğunu düşünüyorum. İnsanlığın gelişiminden bu yana gerek yapı elemanı gerek ev gereçleri olarak hayatımızda hep ön planda oldu. Teknolojinin ilerlemesiyle birlikte de yerini çok daha güncel malzemelere bırakarak hayatımızda farklı şekillerde yer almaya devam etti, bundan sonra da devam edecek. Teknolojinin baş döndürücü bir hızla ilerlediği bu dönemde, dekorasyon elemanı olarak kullanılan taş malzemelerin de tam tersine olabildiğince doğal, üzerinde işlem yapılmamış, yapılsa bile doğal görüntüsünü bozmayan işlemler ile artarak kullanılacağını düşünüyorum. Bana göre doğal taş malzemeye aksesuar olarak daha sık rastlayacağız. Örnek vermek gerekirse, eskiden havan, kase, şamdan olarak sık sık karşımıza çıkan doğal taş ürünler, süreç içinde yerini daha endüstriyel malzemeden yapılmış örneklerine bıraktı ancak önümüzdeki yıllarda hayatımıza yoğun bir şekilde tekrar gireceği kanısındayım.
Hepimizin yaşayıp deneyimlediği pandemi süreci, birçok konuyu tekrar tekrar sorgulamamıza neden oldu. Bu nedenle bizlerin biraz daha basit hayatlara yönelmemizi sağlayacağını ve bununla beraber kullandığımız ürünlerin de bu süreçte sadeleşeceği ve basitleşeceği fikrindeyim. Özet olarak doğal taş yeni yılda en doğal ve en az el değmiş halleriyle artarak kullanılacak.

Zeynep Akten, Mimar

Tuba Şehitoğlu, Mimar

GIGoffice

İçinden geçmekte olduğumuz zorlu pandemi dönemi, insanların mekanlara ve özellikle kendi ofis alanlarına dönüşmüş olan evlerine bakış açılarını ve algılayış biçimlerini değiştirdi. Kendi evlerimizin içerisinde bir yandan iş hayatımıza konsantre olabileceğimiz kaçış alanları ararken bir yandan da çalışma hayatı dışındaki yaşantımız için aynı mekan içerisinde huzur, güven ve sakinlik gibi kavramlara ihtiyaç duyuyoruz. İşte tam bu noktada, insanın doğaya ve doğal olana duyduğu yakınlık, bu yakınlığın sağladığı rahatlık, tarih boyunca evrimsel çalışmaların temelini oluştururken içinden geçtiğimiz bu dönem, insanoğlunun biyofili kavramını evine taşımayı arzu ettiği bir sürece dönüştü. Bu düşüncelerin ışığında, 2021 yılında doğal taşın, adı üstünde doğanın bir parçası ve sürdürülebilir olmasından dolayı hem yaşam alanlarında hem de sosyal ve ticari mekanlarda daha sık kullanılacağına inanıyoruz. Aynı şekilde hijyen koşullarını maksimumda sağlayan ve bunun yanında fiziksel olarak özellikle evlerin içindeki diğer objeler ve renklerle uyum sağlayabilecek doğal tonlarda dingin taşlarla birlikte, eski mekanlara yeni nefesler sağlayabilecek sıra dışı taşların da daha fazla ilgi göreceği kanaatindeyiz.
Genel olarak gerek mahrem ve sosyal gerek çalışma hayatımıza dair yaşantımızla ilgili farkındalığımızın daha da fazla yükseleceği bu önümüzdeki dönemde, doğal taşın şömine, duvar kaplaması gibi dekoratif ve seyredilen bir öge olma halinin, çok daha dokunulabilir elemanlarla gündelik kullanıma doğru evrileceğini düşünüyoruz. Bu, sadece misafir geldiğinde kullanılan büyük bir mermer yemek masası fikrinden çıkıp her gün dokunduğumuz çalışma masamız ya da belki de yanımızda taşıyabileceğimiz küçük kişisel objelere kadar hayal edebileceğimiz bir yelpaze…
Son yıllarda doğaya verdiğimiz tahribatın farkına varmamız, yüzümüzü doğaya dönmemize zemin hazırladı. Hepimizin zaman zaman tecrübe ettiği üzere doğanın kendisi, insanın hayata tutunma iradesi ve beraberinde üretmesi lehine motivasyon sağlar. Edward O. Wilson’ın tanımına göre yukarıda da bahsettiğimiz biyofili kavramı, “yaşayan organizmalar ile çevrili olmanın getirdiği zengin ve doğal hazdır”. Daha da öncesinde Antik Yunan filozofu Aristoteles, “doğa sevgisi” terimini “iş birliği” anlamında kullanmaktadır. Doğayı ve doğanın bize sağladıklarını artık çift taraflı bir fayda zihniyeti ile değerlendirme zamanı. Sürdürülebilirlik, asıl şimdi gündemimizi işgal edecek ve etmeli. Bizce doğal taş; yeni yılda tüm erişilebilirliği ile insanın hem beden hem zihin sağlığı için ihtiyaç duyduğu ortamın vazgeçilmezlerinden biri olacak.

Büşra Koçak, Mimar

TheCATwork

Günümüzde, özellikle pandemi ile birlikte yaşadığımız ve birçok konuyu yeniden ele aldığımız bu süreç; değerini atladıklarımızı, unuttuklarımızı veya gözden kaçırdıklarımızı tekrar keşfetmemize olanak sağladı. Tarihin en eski çağlarından beri doğada organik halde varlığını sürdürmekte olan doğal taş da bunlardan biri. Tarih boyunca çeşitli özellikleri ile birçok farklı amaçla kullanılarak rüştünü ispatlamış olan bu malzeme, her ne kadar sanayi devriminden sonra geliştirilen muadil malzemeler ile kıyaslansa da özellikle prestijin, eşsizliğin ve zamansızlığın arandığı mekanlarda tercih önceliğinde ve tahtını hala korumakta.
Son yıllarda, nitelikli yapı üretimindeki doğal taş kullanımının artışına ek olarak mobilya, ev dekorasyonu, kişisel aksesuarlar gibi endüstriyel tasarım ürünlerinde; tasarıma elverişliliği, dayanıklılığı, hijyenikliği, yüzey çeşitliliği, esnekliği, ebatlanabilirliği ve yerel çeşitliliği sebebiyle tercih edilmesi, kullanıcıların bu malzeme ile olan etkileşiminin artarak günlük hayatlarının vazgeçilmezlerinden biri haline gelmesini sağladı.
Evlerde daha çok vakit geçirmeye başladığımız bugünlerde, kullanıcıların ve tasarımcıların yaşam alanlarında doğal olan ile ilişki kurma ve nitelikli bir mekan yaratma isteği, ahşap gibi doğal malzemelerin yanında doğal taşı tercih etmelerine neden olacaktır. Bu yıl özellikle farklı yüzey seçenekleri ile organik formlu, eşsiz desenlere ve renklere sahip birçok yerli doğal taşı, iç mekanlardaki zemin kaplamalarında, mobilyalarda, endüstriyel ürün tasarımlarında ve heykelsi formlardaki aksesuarlarda daha çok kullanacağız.

Nihal Akarsu, İç Mimar

Canan Tulca, Sanat Yönetmeni

Kitchen-ist

Pandemi ve iklim değişiklikleri nedeniyle doğayla olan bağımıza dair farkındalığın arttığı bugünlerde, yüzümüzü daha çok doğaya döneceğimizi ve seçimlerimizi yaparken de tercihimizi doğal olandan yana kullanacağımızı düşünüyoruz. Teknolojiyle bu kadar iç içeyken yapaylıktan uzaklaşmak adına doğalın sıcaklığı ve samimi hissiyatı, tercihlerimizde bizi fazlasıyla etkileyecek. Bu anlamda olabildiğince ham ve herhangi bir işlem görmemiş veya görmemiş gibi duran doğal taşların öne çıkacağı kanısındayız.
Projelerimizde herhangi bir malzeme, genel olarak kullanım biçimi, hikayeye ve konsepte olan katkısıyla anlam kazanıyor. Bu noktada doğal taş da, vurgulamak istediğimiz bir düşünceyi ifade etmek için kullandığımız araçlardan biri. Örnek verecek olursak yakın zamanda Bişkek’te tamamladığımız projede hikayesi nedeniyle doğal taş kullandık. Bişkek’in en yüksek binasının en üst katında tasarladığımız bu çağdaş Uzak Doğu restoranı, Tanrı Dağları ile çevrili, muhteşem manzaraya sahip bir mekan. Büyüleyici konumu ve yarattığı hissiyat nedeniyle, tasarımı adeta şehre tepeden bakan bir kayanın üzerindeki tapınak gibi konumlandırdık. Detaya inecek olursak, Japon kültüründe en yaygın dinlerinden olan Şinto dininin en önemli özelliği animizimdir; yani canlı ve cansız varlıklara ruh atfedilir.
Dağlar, kayalar, rüzgar ya da yağmur; hepsinin bir ruhu vardır. Bizim de amacımız bu mekana bir ruh atfetmek oldu. Bunu yaparken de doğal malzemeler ve özellikle doğal taşlardan yararlandık. Mekanın girişinde sizi karşılayan havada asılı gibi duran kaya parçası ya da doğal taştan yapılan karşılama bankosunun hemen arkasında yine doğal taş kaplamalı, cam tavana saplanarak göğe doğru yükselen sütunlar… Hemen hepsi o mistik ambiyansı vermek amacıyla doğal taş ile kurgulanan detaylar. Ek olarak doğal taşı oyarak kaya formu verdiğimiz ortak masa ayağının, malzeme olarak doğal taşa nasıl anlam kattığımızı anlatan iyi bir örnek olduğunu düşünüyoruz. Yeni yılda ise doğal taşın ıslak hacimlerin yanı sıra mobilya ve aksesuarlarda daha sık karşımıza çıkacağını öngörüyoruz. Teknolojinin gelişmesiyle birlikte doğal ürünlere uygulanan; emiciliği azaltan, koruyan ve doğal görünümü bozmayan işlemler sayesinde, doğal taş talebinin etkilenmeyeceği, hatta saydığımız diğer nedenlerden dolayı daha da artacağı kanısındayız.

Arda Işık, Mimar

XL Mimarlık+Mühendislik

Doğal taş, yerin ruhunu taşıyan izleri ve dokusu ile yeni yılda daha da öne çıkacak. Taşın coğrafi ve kalıtımsal özelliklerini gösteren farklı veya alışılmamış renk paletlerini barındıran taşlar ile farklı yüzey ve doku özellikleri gösterecek şekilde işlenmiş taş plaka veya karoların, teknoloji bazlı fabrikasyon üretimin giderek arttığı bu dönemde daha fazla tercih edileceğini düşünüyorum. Aynı zamanda, siyah ve içinde kırmızı, mavi ve yeşil renk tonlarının olduğu mermerlerin, boyuna kesimli plaka veya bookmatch kullanımlarının öne çıkacağı fikrindeyim.
Bu yıl özellikle az katlı yapılarda enine veya boyuna kesimli mermer plakaları cephe kaplamalarında, farklı kesimli ve analog tonlarda traverten karoları da zemin döşemelerinde göreceğiz. Ek olarak pandemiyle birlikte tüm dünya üzerinde, dezenfeksiyon algısı ve bu kavrama bağlı temizleyicilerin kullanımı çok yaygınlaştı. Hem bina ve eşya yüzeylerinde hem de kişisel olarak kullandığımız temizleyicilerin doğal taşla pek de barışık olduğu söylenemez. Bu nedenle doğal taş için yeni kullanım ve temizleme biçimlerinin de önerilmesi gerektiğini düşünüyorum.

Melis Varkal Deligöz, Mimar

Gökhan Çelikağ, Mimar

OFİSvesaire

Doğal taş, oluşumu gereği eşine az rastlanan bir malzeme. Yüzeyindeki her bir farklı oluşum zamanı anlamlandırıyor, aynı zamanda tüm bu katmanlar bir bütünün temsiliyetini üstleniyor. Heidegger’in mekanı anlamlandırma konusundaki yaklaşımlarını incelediğimizde, mekanın duyularla deneyimlenip duygularla hissedilebilen bir yer olduğu çıkarımını yapabiliriz. Bu çok zamanlı/ zamansız malzemenin dokularında; duyularımızla deneyimlenmeyi bekleyen, kendi niteliğini kullanıcının yaklaşımıyla dışa vurabilen ve mekanın ruhunu domine eden bir özelliği olduğunu düşünüyoruz. Bu nedenle 2021 yılında, doğal taşın en çok mekanı anlamlandırma konusundaki özelliklerinin öne çıkacağı kanısındayız. Mermer, granit ve kuvars gibi her bir parçasında farklı dokular sunan, mekanla kolay bütünleşebilen ve mekanın poetikasını domine eden taşlar ön planda olacak diyebiliriz.
Bağlamla ilişkili olmakla birlikte, yeni yılda doğal taş kullanımı projede ana unsur olmaktan daha çok, mekandaki detaylarda artacak. Bu detaylar mobilyalarda yer alabileceği gibi, farklı yüzey tasarımları ile iç duvar veya zemin kullanımları da mekana öznellik katacaktır.
Covid-19 pandemisiyle birlikte evlerimizde geçirdiğimiz zamanın niteliği ve niceliği değişti. Bunun sonucu olarak bizlerin de konut mekanından beklentimizin değiştiğini düşünüyoruz. Özellikle bu tür projelerde gerek kattığı öznellik gerekse de barındırdığı huzur ve dinginlik hissi nedeniyle doğal taşın iç mekandaki kullanımının artacağını öngörüyoruz.

Kerem Erçin, İç Mimar

İrem Başer, İç Mimar

Mahmut Kefeli, Endüstri Ürünleri Tasarımcısı

Escapefromsofa

Zamansız bir malzeme olan doğal taşın bu yıl da sıklıkla kullanılacağını düşünüyoruz. Sunduğu karakteristik dokuların içinde bulunduğu mekanda yarattığı atmosfer bir yana, pandemiyle birlikte sıklıkla tartışılan hijyen konusu doğal malzemeye yönelik tercihlerin artmasına zemin hazırlayacak. Öte yandan yeni yılda, doğal taş uygulama teknikleri ve bir arada kullanıldığı diğer malzemeler ile olan bütünlüğün de öne çıkacağını düşünüyoruz. Bu doğrultuda alışılmış mermer desenlerinden uzaklaşılıp daha sakin ve homojen dokuların tercih edileceğini söylemek yanlış olmaz.
Kullanım alanı açısından geniş yelpazede karşımıza çıkacağını düşünüyoruz. Zaten biz de escapefromsofa olarak hemen her alanda kullanıyoruz. Tabii ki, kimi zaman hassasiyet derecesine göre doğal taşın cinsini değiştirmemiz gerekebiliyor ancak her alan ve fonksiyon için bir doğal taş mevcut, önemli olan da kullanmak istememiz. Pandemi süresince hijyen ve doğal malzeme üzerine yapılan tartışmalar, pazarlama stratejileriyle birlikte özellikle porselen gibi bazı malzemelerin ön plana çıkmasına zemin hazırlayabilir ancak ne olursa olsun hiçbir inorganik malzemenin doğal olanın yerini tutabileceğini düşünmüyoruz.

Esen Akyar, Mimar

IGLO Mimarlık

Doğal taş zamansız bir malzeme ancak her malzemede olduğu gibi doğal taş kullanımında da yenilikleri, teknoloji ve inovatif düşünce belirliyor. Dolayısıyla bu katı malzemenin aldığı şekiller teknolojiyle birlikte dönüşüm geçirmeye devam ederken kullanım alanları da giderek artıyor. Bu anlamda farklı doğal taş malzeme kullanımını önümüzdeki yıllarda daha sık göreceğimizi düşünüyorum. Çeşitli uygulamalar ve kullanım alanlarına değinecek olursak, ince ve esnek taş uygulamalarının monolitik görüntü elde edebilmek adına avantajlı olduğunu düşünüyorum. Üstelik esnek oluşu, dairesel yüzeylerin kaplanmasına imkan sağlıyor. Ebatlı yani karolajlı olan kendinden yapışkanlı doğal taş kaplamalar, yine ince ve esnek taş uygulamasıyla benzerlikler gösteriyor. Hafif ve esnek olmasının yanı sıra kendi başımıza uygulayabiliyor olmamızı avantajlı buluyorum. Kompozit doğal taş paneller ise birbirini tamamlayarak çok daha güçlü özelliklere sahip yeni bir malzeme ortaya koydukları için bana göre heyecan verici. Ek olarak arkadan aydınlatmalı doğal taş paneller, elde edilen yarı şeffaflık sayesinde oldukça hoş bir atmosfer ve aydınlatma sunuyor.
Doğal taş kullanılan çift taraflı şöminelerin son yıllarda yükselişe geçtiğini görüyoruz. Mekana her yönden görülebilecek şekilde yerleştirildiğinde sadece bir şömine olmaktan çıkıp mekanı tanımlayan bir öğe haline geliyor. Üstelik doğal taş paneller sayesinde, neredeyse hiç ek yeri olmayan ve zeminden tavana bütünlük sunan heykelsi şömineler elde etmek de mümkün. Doğal taş lavabolar da yine farklı kullanım alanlarına örnek verilebilir. Covid-19 pandemisiyle birlikte hijyen konusunun olduğundan daha sık konuşulduğu bir dönemdeyiz. Bu anlamda, doğal taş lavaboların, hijyen odaklı birtakım uygulamaların geliştirilmesiyle birlikte daha sık kullanılacağı kanısındayım.
Benim de çok sevdiğim bir malzeme olan doğal taşı gönül rahatlığıyla kullanmaya devam edebilmemiz için taş ocağı madenciliği teknolojisini sürdürülebilir hale getirecek devrim niteliğindeki inovasyonlara ihtiyaç olduğunu düşünüyorum.

Renda Helin Çilaloğlu Çizer, İç Mimar

Renda Helin Design

Yeni yılda doğal taşların hijyenik faktörü nedeniyle öncelikli tercih sebebi olacağını düşünüyorum. Bu anlamda pijamalı Marmara mermeri, bakteriyi en az seviyede barındırma özelliğiyle yükselişe geçecek. Bir dönem mobilyalarda da trend haline gelen bu malzemenin bu kez daha çok hijyen açısından ön planda olacağı kanısındayım. Aynı zamanda doğal taşların mobilyalarda ve tezgahlarda sıklıkla kullanılacağını düşünüyorum. Masa gibi hijyenin önemli olduğu noktalarda, tercih doğal taşlardan yana olacaktır. Konsol, sehpa ve hatta koltuklarda bile mermer kullanımı, şu anda yurt dışında bazı trend belirleyici markalar tarafından tercih edilmeye başlandı bile. Giderek daha da yaygınlaştığını göreceğiz. Ayrıca, mutfak kapaklarında da bir süredir devam eden mermer modasının birkaç yıl daha süreceğine inanıyorum.
Tasarım trendleri açısından parıl parıl parlayan mermerlerden ziyade, daha ham ve mat görüntülerin olduğu doğal taşların yükselişe geçecek. Örnek vermem gerekirse son dönemde favorim olan ve ülkemizde de çıkan Seagrass mermerin betona benzer doğal görüntüsünü çok beğeniyor ve projelerimde de kullanıyorum. Pandemiyle birlikte doğal taşa olan talebin artacağını düşünüyorum. İnsanlar doğal malzemelerin insan sağlığı açısından daha iyi olduğunun farkına varmaya başladı. Doğal yaşam ve doğal malzeme trendi gün geçtikçe yükseliyor ve yükselmeye devam edecek. Hijyenik, bakteri tutmayan doğal malzemeler, mimarlar ve sektörün önde gelenleri için giderek artan bir süratle tercih edilecektir.

Doğan Mete, Mimar

Doğan Mete Mimarlık

Pandemi sonrasında mesafeyi koruyabildiğimiz kendimize özel alanların değer kazanmasıyla birlikte bahçeli, şömineli, özel teraslı mekanlar daha çok tercih edilmeye başlandı. Bu nedenle doğal taş malzemeyi konutlarda; mutfak tezgahlarında ve şömine üstü duvarlarda, ofislerde ise giriş ve karşılama alanlarında daha sık göreceğimizi düşünüyorum. Bu yıl bana göre sık damar yapılı mermerleri sıklıkla kullanacağız. Son dönem projelerimizde de hem bizim hemde işverenlerimizin tercihleri bu yönde ilerliyor. Bu şekilde farklı ve aynı zamanda şık bir görünüm ortaya koyabiliyoruz. Aynı zamanda doğal malzemelerin sağlık ve hijyen açısından değeri de tercihleri yönlendiren sebepler arasında başı çekiyor. İçinde bulunduğumuz dönem, bu yönelimin giderek artmasına neden olacak.
Ek olarak son zamanlarda mermer malzeme, işlevinden çok görsel açıdan daha doygun durduğu ve yumuşak renk tonlarındaki geçişleri doğru şekilde yapabildiği için sıklıkla tercih ediliyor. Bu yıl, televizyon duvarlarında daha çok mermer göreceğiz. Bir başka deyişle, mermer her zaman alıştığımız veya tam tersi yepyeni bir noktada projelerimizde hayat bulmaya devam edecek.
İçinde bulunduğumuz pandemi sürecinde ihtiyaçlar ve beklentiler hızla değişmeye başladı. Hijyenin değeri ve bugüne kadar aslında hangi noktalarda ihmal edildiği artık çok daha fazla dikkat çekiyor. Bu durum da bizi, bu detayları çözmeye, hijyen gerektiren tüm alanlarda çok daha titiz bir çalışma yapmaya yönlendiriyor. Bu anlamda COVID-19 sonrasında, hijyen açısından sağladığı avantajlar nedeniyle mermere olan yönelimin giderek artacağını düşünüyorum.